Mevrouw Verbeek veerde op van haar bed toen ik de kamer van het revalidatiecentrum binnenkwam. Ze sloeg de dekens van haar af en ging op de rand van het bed zitten. Een voorzichtige glimlach op haar gezicht. ‘Wat leuk dat je er bent’, zei ze met een schorre, krakerige stem.
Het was de eerste keer dat ik haar weer mocht bezoeken na de intelligente lockdown. Voorheen kwam ik elke twee weken op zaterdagochtend bij haar thuis op visite voor een kopje koffie en een luisterend oor. En nu lag ze hier in dit centrum te herstellen van iets wat mij niet helemaal duidelijk was. Van de een op andere dag kwam ze niet meer overeind, kortademig en pijn in de borst. Het was geen corona geweest, verzekerde haar zoon. Maar, ze moest opgenomen worden.
Mevrouw Verbeek zag er niet goed uit.
Het was iets in haar ogen. Een leegte, eenzaamheid, lusteloosheid. Vier maanden lang had ze alleen thuis gezeten. Geen visite meer, geen uitstapjes naar haar wekelijkse clubhuis, geen georganiseerde lunches of creatieve knutselmiddagen in de wijk. Geen contact. Alleen met de zorgmedewerkers die haar steunkousen kwamen vervangen. De reden dat ik haar al drie jaar bezocht, kwam voort uit haar behoefte aan contact.
Mevrouw Verbeek was sterk, maar wel op leeftijd. 86 jaar. Ze had al veel dierbaren verloren, waaronder ook haar echtgenoot. Haar sociale netwerk was door de jaren heen nogal geslonken en ze was eenzaam geworden. Gelukkig kon ze de nodige afleiding, voldoening en dagbesteding vinden in de kleinschalige activiteiten die er in haar wijk werden georganiseerd en kon ze haar hart luchten bij vrijwilligers zoals ik.
En nu kon dat dus allemaal niet meer.
Nu val ik zelf niet onder een kwetsbare groep, maar ik wist wel degelijk hoe het was om als alleenstaande in lockdown te zitten. Ook ik keek plotseling in de bek van een groot monster dat eenzaamheid, leegte en huidhonger schreeuwde. Geen werk meer, geen liefde, geen kroegen. Maar wat ik wél had, waren mooie wandelingen op afstand en online borrels en spelletjes met vrienden en collega’s. Ik was, anders dan Mevrouw Verbeek, heel behendig met digitale tools en had alternatieven gevonden om in verbinding te blijven.
Ik probeerde haar soms ook te bellen, maar omdat ze heel slecht hoorde was het lastig om een gesprek te voeren op hetzelfde diepgaande niveau als face-to-face, bij haar thuis. Vaak voelde ik me machteloos en maakte ik me zorgen of het wel goed ging. Toen ik haar na al die tijd dus weer zag in het revalidatiecentrum, schrok ik van iets waar ik al bang voor was. Dat de lockdown haar geen goed had gedaan.
Twee dagen daarna kreeg ik een heel droevig telefoontje,
Mevrouw Verbeek was overleden.
Misschien is het toeval. Ze had immers de leeftijd bereikt waarop mensen nu eenmaal overlijden. En wie ben ik om iets te zeggen over haar doodsoorzaak. Toch kan ik het knagende gevoel niet loslaten dat deze volledige eenzaamheid haar een extra zetje heeft gegeven. Ik begrijp dat er maatregelen in het leven zijn geroepen om kwetsbare ouderen te behoeden voor corona, maar is er niet een heel andere belangrijke vraag: hoe behoeden we ouderen voor een eenzame dood?
Vooral als iemand al zó oud is. Is het dan erger om het risico te lopen op corona, maar wel met alle liefde en warmte van mensen om je heen, of te sterven aan/in eenzaamheid? Mevrouw Verbeek was altijd een actieve en sociale dame. Ze stond veertig jaar lang elke zomer met haar man op de camping waar iedereen langs mocht komen. En nu heeft ze de laatste vier maanden van haar leven alleen doorgebracht. Dat wringt, toch?
Ik hoop dat als er een volgende lockdown komt, de kwetsbaarste ouderen toch hun noodzakelijke, dagelijkse portie verbinding met naasten kunnen krijgen. Op gepaste afstand. En ik hoop, zolang het kan, dat meer mensen af en toe wat van hun tijd willen vrijmaken om eenzame ouderen te bezoeken. Want als er iets is wat ik heb geleerd, is het wel hoe essentieel en waardevol dit mooie vrijwilligerswerk is.
Mevrouw Verbeek heette in het echt anders. De foto komt van Andrea Piacquadio van Pexels
Leave a Reply